بیماری‌های چشم

استفاده نادرست و بیش از حد از رایانه برای اجزای مختلف بدن مضراتی به همراه دارد که چشم یکی از این اجزای آسیب‌پذیر است.
درد، سرخی و سوزش چشم و آب‌ریزش آن، دوبینی، احساس تاری دید که به کاهش قدرت بینایی، خستگی و درد چشم و سردرد منجر می‌شود از جمله این عوارض است.
چشم‌های انسان عادت دارند تا بسیار راحت روی اشیای دور و نزدیک متمرکز شوند به همین دلیل احتمال خستگی ماهیچه چشمی که روی کاغذ و صفحه مانیتور متمرکز شده است، وجود دارد.

همچنین ماهیچه‌های دیگر چشم، از تغییرات نور یا درخشندگی یا از تغییر مسیر دید بین صفحه نمایشگر و نوشته‌های در حال حروفچینی خسته می‌شوند و به دلیل جابه‌جایی زیاد کلمات، چشم قدرت تطابق خود را به مرور از دست می‌دهد.
افرادی که دارای اختلالات انکساری اصلاح نشده هستند، بیشتر در معرض خطرند.
همچنین محیط کار نباید خیلی پر نور یا تاریک باشد تا به چشم کاربر فشار وارد نیاید.
پزشکان توصیه می‌کنند برای جلوگیری از ابتدا به بیماری‌های چشمی پس از هر ۱۰دقیقه استفاده از رایانه، پلک‌های خود را به هم زنید و مدتی به یک نقطه دیگر خیره شوید تا خستگی چشم از بین برود هرچند در این زمینه سفارش شده است که از مانیتورهای جدید به خاطر ساختار بهتر و اشعه کمتر استفاده شود.

عوارض مفصلی و عضلانی

یکی دیگر از شایع‌ترین عوارض کار با رایانه، دردهای عضلانی و درد مچ دست و بازوها است چرا که درد گردن و کمر در طولانی مدت و خمیدگی پشت از عوارض کار زیاد و طولانی با رایانه است.
به طور معمول، کاربران رایانه، ساعدها، دست‌ها، بازوان، پشت و گردن خود را در یک حالت ثابت قرار می‌دهند و این عمل سبب وارد شدن فشار زیاد در زمان طولانی روی ماهیچه‌ها و تاندون‌های فرد می‌شود و در نهایت می‌تواند به مشکلات عضلانی و مفصلی منجر شود.
در این رابطه، عوامل ارگونومیکی مانند بار کاری، حرکات تکراری، طرز نشستن، زاویه دید، وضعیت میز و صندلی، ارتفاع صفحه کلید و مانیتور، وضعی نور، سرعت حروفچینی و نداشتن آرامش روانی می‌تواند از مشکلات جدی به شمار آید همچنین استفاده اشتباه و دائم از ماوس هنگام کار با رایانه می‌تواند به دست کاربران صدمه وارد کند به طوریکه درد، ناتوانی و لرزش و بی‌حسی ساعد و دست نخستین نشانه‌های فشار بیش از حد به تاندون‌ها و عصب‌ها به دنبال حرکت‌های نادرست هنگام کار با ماوس رایانه است.

به گفته کارشناسان هنگام آغاز عوارض و ناراحتی‌های دست این امکان وجود دارد که در مغز، ارتباطی بین دردها و کار با ماوس و کلیک کردن با آن ایجاد شود و به دنبال آن فقط با کلیک کردن با ماوس، دردها آغاز خواهد شد و صدمات آن می‌تواند تا ساعد و بازو نیز ادامه پیدا کند.
شایع‌ترین اختلالی که ممکن است در ارتباط با مچ دست پیش آید، سندروم(بیماری) کانال کارت است به طوری که عصب دست در زیر کانال کارت گیر می‌افتد و باعث خواب‌رفتگی، بی‌حسی و احساس درد در انگشتان دست می‌شود.
متخصصان سفارش می‌کنند در صورت بروز دست‌درد، کاربران به متخصص اعصاب مراجعه کنند.

مشکلات دوران بارداری و زایمان

برخی پژوهشگران بر این باورند که زایمان‌ها و بارداری‌های غیرعادی و تولد نارس و ناقص به استفاده از صفحه نمایش رایانه و وجود تشعشات آن مربوط است.
برخی تحقیقات نشان‌دهنده این مطلب است که سقط جنین در زمانی که مادر در معرض میدان‌های مغناطیسی حاصل از رایانه قرار دارد، شایع‌تر است بنابراین هنگام خرید یا استفاده از رایانه باید دقت کنید که رایانه شدت میدان مغناطیسی زیادی نداشته باشد.
پزشکان توصیه کرده‌اند که زنان باردار روزانه بیشتر از هشت ساعت در معرض امواج الکترومغناطیس که در رایانه، تلفن همراه، دستگاه‌های مایکروویو و به میزان بسیار کم در تلویزیون وجود دارد، قرار نگیرند.
هرچند برخی تحقیقات نیز نشان داده است امواجی که در رایانه وجود دارد می‌تواند باعث عقیم شدن مردان شود. 

مشکلات پوستی

ولتاژ زیاد لامپ تصویر در انواع نمایشگرهای قدیمی موجب تولید میدان الکترواستاتیک و بارهای الکتریکی مثبت در سطح خارجی صفحه نمایش می‌شود.
در میدان بین بارهای مثبت و صورت کاربر، گرد و خاک و ذرات در تمامی جهات حرکت می‌کنند و جریان بارهای مثبت حاصل در این میدان ممکن است در افرادی که حساسیت پوستی دارند، موجب خشک شدن پوست دست و صورت، ترک خوردن آن و ایجاد آکنه شود.
همچنین بررسی‌ها نشان داده‌اند افرادی که دچار حساسیت‌های پوستی هستند و هنگام کار بیشتر تحت فشارهای فکری و عصبی قرار می‌گیرند، فشارها و استرس‌ها موجب تغییرات هورمونی مانند تیروکسین و پرولاکتین و همچنین ضایعات پوستی در آنها می‌شود.
به همین علت کارشناسان توصیه می‌کنند بهتر است تهویه و رطوبت محیط کار مناسب و کافی باشد. 

استرس و مشکلات عصبی و روانی

به گفته کارشناسان، حجم کار زیاد و دوری از همکاران در محیط کار می‌تواند به بروز مشکلات روانی منجر شود.
البته کار با رایانه افسردگی‌زا به شمار نمی‌رود، بلکه حجم زیاد کار است که در ایجاد استرس روانی نقش دارد.
تنهایی ناشی از طبیعت کار با وسایل و ابزار الکترونیک از جمله رایانه که دنیای خصوصی یا مجازی را به ارمغان می‌آورد، افراد جامعه را هر چه بیشتر به کام خود می‌کشد و اثرات زیان‌بار و عمیقی را برجای خواهد نهاد که ابعاد آن به روشنی قابل تبیین نیست.

برای نمونه به روابط والدین و فرزندان که جزء اولین قربانیان زندگی الکترونیک هستند می‌توان اشاره کرد.

تنفس گازهای رایانه

بدنه رایانه‌ها و نمایشگرها بر اثر گرم شدن، بوی مخصوصی مانند« گاز دیوکسین» از خود متصاعد می‌کنند که به وسیله بدنه رایانه و صفحه نمایشگر تولید می‌شود.
همچنین گاز« اوزن »هنگام کار چاپگر لیزری تولید می‌شود که به بافت مخاطی بینی، چشم و گلو آسیب می‌رساند، بنابراین رعایت استانداردهای مربوط در این خصوص از سوی واردکنندگان یا تولیدکنندگان رایانه ضروری است.

اثرات مخرب رایانه برسلامت کودکان:

کودکانی که زمان زیادی مقابل رایانه می‌نشینند علاوه بر آسیب کمر، دچار بلوغ زودرس می‌شوند.
به گفته متخصصان فیزیوتراپی، کودکان پنج ساله‌ای که ساعات طولانی را پشت رایانه می‌نشینند از درد کمر رنج می‌برند.
به گفته آنها استفاده بیش از حد از رایانه در کودکان شش ساله نیز می‌تواند به بیماری در آنها منجر شود.

● چند توصیه:

کارشناسان توصیه می‌کنند اگر با رایانه در محیط کار یا خانه زیاد کار می‌کنید بهتر است به این توصیه‌ها به‌منظور کاهش مضرات استفاده از رایانه توجه کنید:

۱) در طول روز برنامه پیاده‌روی، دو یا ورزش‌های دیگر را داشته باشید.

۲) در اوقات فراغت خود در طول روز، ورزش‌های مخصوص کمر، پشت و گردن را انجام دهید تا این عضلات استحکام خود را حفظ کنند.
همان‌طور که پشت میز کار خود نشسته‌اید، می‌توانید عضلات شکم و سرین را چند بار و هر بار به مدت ۱۰دقیقه سفت و بعد رها کنید.
بهتر است بیش از ۵۰دقیقه به طور ممتد پشت میز خود ننشینید، بلکه بعد از ۵۰دقیقه نشستن چند دقیقه بلند شوید، کمی راه بروید، کمر خود را به طرفین خم و راست کنید و دست هایتان را از ناحیه کتف بچرخانید.

۳) استفاده از صندلی ارگونومیک با قابلیت تنظیم را فراموش نکنید.
ارتفاع صندلی‌تان باید به گونه‌ای باشد که کف پایتان روی زمین قرار گیرد و زانوهایتان زاویه ۹۰درجه داشته و ران‌هایتان موازی زمین باشد.
صندلی باید در قسمت گودی کمر، محدب و در قسمت پشت دارای کمی قوس مقعر باشد و بهتر است دسته‌دار باشد.
فراموش نکنید هنگام کار با رایانه به پشتی صندلی تکیه کنید تا از کمر و ستون فقرات شما حمایت کند.
فقط هنگامی که با موس کار نمی‌کنید و تایپ انجام نمی‌دهید، ساعد شما باید روی دسته صندلی قرار گیرد.

۴) مانیتور مناسب به‌کار برید و بهتر است مانیتور در مرکز میز و درست در مقابل چشم شما قرار گیرد.
هر چه صفحه مانیتور بزرگتر باشد تصویر راحت‌تر دیده می‌شود و تطابق و تقارب چشم‌ها کمتر شده و بنابراین دیرتر خسته می‌شود.
فاصله مناسب مانیتور تا چشمان شما ۵۰ تا ۶۰سانتی‌متر یا معادل یک دست کشیده شماست.
بخش بالایی مانیتور باید هم سطح چشمان شما باشد که برای این کار می‌توانید صندلی خود را بلندتر کنید یا مانیتورتان را پایین‌تر بیاورید.
اگر از عینک استفاده می‌کنید، مانیتور را کمی به سمت بالا بچرخانید، طوری که بخش پایینی آن به چشم شما نزدیک‌تر باشد.

۵) باید صفحه کلید رایانه هم سطح آرنج شما یا هم‌ارتفاع با دسته صندلی قرار گیرد به طوری که تقریباً صفحه کلید هم سطح ران‌های شما پشت میز کامپیوتر باشد.
هنگام حروفچینی از هر دو دست کمک بگیرید و با نیروی متوسط و ملایمی روی صفحه کلید فشار وارد کنید.
هنگام حروفچینی نباید مچ دستتان روی جایی قرار گیرد یا خم شود و به سمت بالا یا پایین زاویه دار قرار نداشته باشد، گاهی به مچ‌هایتان استراحت دهید و به آنها ورزش دهید.


آشنایی با ارگونومی کار با کامپیوتر

● ارگونومیک چیست ؟
ارگونومیک (ergonomics) شاخه ای از علم مهندسی است که به طراحی ابزار و لوازمی برای حفظ سلامت فیزیکی بدن در هنگام کار می پردازد. درد، غالبا در اثر حفظ مداوم یک حالت نادرست قرارگیری بدن ایجاد می‌شود. مثال‌های رایج آن شامل: تایپ همزمان با صحبت تلفنی با نگه داشتن گوشی تلفن در گودی گردن، چرخاندن مداوم سر از چپ به راست هنگام تایپ از روی یک متن و نگاه کردن به صفحه کامپیوتر و یا نشستن به مدت طولانی هستند.
● میز کار کامپیوتر:
یکی از شاخص های استقرار تجهیزات، میز کار رایانه است. میز کار را می توان به سه قسمت تقسیم کرد:
▪ ناحیه اول: ناحیه ای که به ندرت از آن استفاده می شود (قسمت عقب سطح میز کار).
▪ ناحیه دوم: ناحیه ای که گه‌گاه از آن استفاده می شود (قسمت وسط سطح میز کار).
▪ ناحیه سوم: ناحیه ای که همواره از آن استفاده می شود (قسمت جلویی سطح میز کار).
● نحوه استقرار میز کار کامپیوتر:
ناحیه اول یا قسمت اول که سطح انتهایی میز کار است و به ندرت از آن استفاده می شود، مکانی است که فقط جهت نمایش است. اشیایی همچون مانیتور، عکس، ساعت، گلدان، جای مداد و خودکار، بلندگو یا اسپیکر در این ناحیه قرار می گیرند. ناحیه یا قسمت دوم، سطح میانی میز کار است. در این ناحیه، اشیایی قرار می گیرند که گهگاه از آنها استفاده می شود؛ لوازمی همچون تلفن، ماشین حساب، سینی و... . ناحیه یا قسمت سوم، سطح آغازین یا جلویی میز کار است. در این منطقه ادواتی قرار می گیرند که همواره کاربرد دارند؛ ادواتی همچون کی برد، موس و موس پد. در مورد میزکار ذکر این نکته الزامی است که میزهایی که صفحات جداگانه ای برای صفحه کلید و موس دارند، به هیچ عنوان مناسب کار کاربران نیستند.
● نحوه استقرار مانیتور
مانیتور باید به صورتی استقرار یابد که اولاً در ناحیه اول باشد و در ثانی دقیقاً روبه روی صورت باشد. به گونه ای که هنگام کار با آن، بتوان بالاترین نقطه مانیتور را مشاهده کرد یا به عبارتی دیگر، چشم کاربر به موازات بالاترین قسمت مانیتور باشد و فاصله مانیتور از چشم کاربر نیز بین چهل و هفتاد سانتی متر باشد.
● نحوه استقرار صفحه کلید
ذکر این نکته بسیار مهم است که صفحه کلید هرگز نباید در ارتفاعی بالاتر یا پایین تر از سطح میز کار باشد. به عبارت دیگر، صفحه کلید باید دقیقاً روی میز کار و در قسمت سوم و روبه روی مانیتور باشد. در این حالت زاویه بین بازو و ساعد در هنگام کار نباید از نود درجه تجاوز کند. نکته دیگر در مورد صفحه کلید، نحوه استقرار مچ دست ها روی آن است. خیلی مهم است که هر دو مچ کاملاً به موازات هم روی صفحه کلید به نحوی قرار بگیرند که هر یک سهمی از صفحه کلید را به گونه مساوی تقسیم کند. جمع شدن مچ دست به سمت داخل یا خارج، هرگز اصولی نیست. زاویه گرفتن کف دست از مچ نیز باعث آسیب خواهد شد. نکته بسیار مهم و قابل اشاره، این است که دیده شده بسیاری از کاربران، پایه های زیر صفحه کلید را باز می کنند تا به کی برد زاویه بدهند؛ این کار بدترین حالت برای مچ دست است. بهترین حالت برای کی برد آن است که صفحه کلید، کمترین زاویه را داشته باشد.
● نحوه استقرار موس
مانند صفحه کلید یا همان کی برد بیشترین کاربرد را دارد. محل استقرار آن برای کاربران چپ دست، سمت چپ و برای کاربران راست دست، سمت راست و در ناحیه سوم است. دیده شده که بسیاری از کاربران، موس و موس پد را در ناحیه دوم میز قرار می دهند و این باعث می شود که زاویه بین بازو و ساعد بیش از نود درجه شود. در مورد مچ دست نیز به این نکته باید اشاره کرد که هنگام کار با موس، دست بایستی با موس در یک امتداد باشد. یعنی خم شدن مچ به سمت چپ یا راست یا بالا و پایین صحیح نیست. محل استقرار انگشتان روی موس نیز به این قرار است که سه انگشت وسطی بر روی موس و انگشت های شست و کوچک در دو طرف موس قرار می گیرند.
● صندلی کامپیوتر
یک نکته مهم و اساسی اینکه برخی از عزیزان پس از خریداری یک رایانه در منزل یا محیط کار به منظور صرفه جویی اقتصادی اقدام به خرید صندلی کامپیوتر یا صندلی مهندسی نمی کنند و از صندلی های معمولی منزل بهره می برند این موضوع وقتی خطرناک می شود که از صندلی چوبی و صندلی ایستا و غیر متحرک بهره می برید. اگر از نگاه اقتصادی به این موضوع نگاه می کنید مطمن باشید با استفاده از صندلی های چوبی و غیر استاندارد در آینده دچار بیماری ها شده که علاوه بر اعمال هزینه های گزاف؛ دردهای غیرقابل درمانی را بروز می دهد. پس توصیه اکید می شود در هنگام خرید کامپیوتر، یک میز و صندلی مخصوص کامپیوتر خریداری کنید که علاوه بر زیبایی و ظرافت در مبلمان محل کار و منزل ویا اتاق شخصی شما باعث جلوگیری از بروز خطرناک و بیماری های ناشی از کار با کامپیوتر می شود .
۱) صندلی شما باید متحرک و دوار و با پایه چرخدار باشد.
۲) ارتفاع صندلی نیز قابل تغییر باشد تا بر اساس قد و طول بدن شما و نسبت آن با طول دست‌هایتان به گونه ای تنظیم گردد که به راحتی با صفحه کلید کامپیوتر کار نموده و صفحه نمایشگر را رویت کنید.
۳) صندلی براساس وزن شما، دارای مفصل‌هایی باشد که بتواند حرکات شما را تنظیم کند.
۴) پشتی صندلی باید به صورتی طراحی شده باشد که از بروز کمر درد و دردهای مفصلی جلوگیری کندمحل نشستن آن قابل تنظیم به جلو و عقب باشد.
۵) محل نشستن آن از جنسی باشد که قابل سرخوردن نباشد.
۶) حداقل۴پایه باشد (تعداد بیشتر بهتر است) و قابلیت چرخش۳۶۰ درجه داشته باشد. نکته مهم آنکه صندلی هایی که دارای تکیه گاه برای دست ها هستند، مناسب نیستند.
● نحوه استقرار صندلی کامپیوتر
چگونگی تنظیم صندلی کامپیوتر هم قابل تامل است که باید به صورت جدی تلقی گردد.
▪ مرحله اول: درست روبه روی صندلی بایستید. در این حالت زانوها باید با محل نشستن در یک راستا باشند. به عبارتی، زانوها با محل نشستن تماس داشته باشد. در این حالت محل نشستن تنظیم شده است.
▪ مرحله دوم: روی صندلی بنشینید. در این حالت قسمت داخلی زانو با لبه صندلی بایستی به اندازه یک مشت جمع شده کاربر فاصله داشته باشد. توجه داشته باشید که زانو بایستی زاویه ای حدوداً نود درجه بین ساق و ران داشته باشد.
▪ مرحله سوم: تکیه گاه یا پشتی باید به نحوی تنظیم شود که دقیقاً قسمت انحنا یا تورفتگی کمر را پر کند. اگر هر یک از این سه مرحله تنظیم نبود، در صورت اینکه صندلی کاربر دارای شرط ذکر شده باشد، به راحتی می توان آن را تنظیم کرد.
● چگونگی نشستن بر روی صندلی کامپیوتر
هنگام نشستن، کف پاها باید به طور کامل روی سطح زمین قرار بگیرد. در این حالت دست ها از دو طرف به سمت پایین نگه داشته شود، آرنج ها باید با سطح میز در یک امتداد باشد و حتی الامکان هیچ چیزی را زیر پاها نباید قرار دارد. اما اگر با توجه به موارد یاد شده، اختلاف سطحی پیش آمد، می توان از یک کتاب عریض یا یک سطح مسطح عریض برای زیر پاها استفاده کرد که این سطح عریض حتماً باید از عرض هر دو پا بیشتر باشد(دو برابر سطح هر دو پا). لازم به توضیح است که سطح مسطح فوق، نباید هیچ زاویه ای داشته باشد.